Conformatiebias: wat je zoekt ben je zelf!

Omdat we (=wij, mensen) geneigd zijn om informatie te zoeken, interpreteren en onthouden op een manier die onze bestaande overtuigingen of hypotheses bevestigt, zijn wij een risico bij het beoordelen van een geschikte kandidaat. Dit cognitieve vooroordeel heeft diepgaande invloed op onze besluitvorming en onze interacties met anderen en is altijd aanwezig tijdens sollicitaties. Zelfbewustzijn speelt een cruciale rol bij het herkennen en tegengaan van de zogenaamde confirmatiebias.

Wat is de confirmatiebias?

De confirmatiebias treedt op wanneer wij de neiging hebben om selectief te zoeken naar informatie die onze overtuigingen bevestigt, terwijl wij informatie die deze overtuigingen tegenspreekt, negeren of minimaliseren. Hierdoor interpreteren wij informatie op een bevooroordeelde manier zodat het past binnen ons bestaande denkkader. Wij onthouden daardoor informatie die overeenkomt met onze overtuigingen terwijl wij tegenstrijdige informatie vergeten. Dit leidt tot een versterking van onze vooroordelen en misvattingen, omdat wij onszelf onbewust omringen met bevestigende informatie en meningen. Een voorbeeld hiervan is dat mensen nieuwsbronnen en sociale mediakanalen volgen die hun politieke standpunten bevestigen en bronnen vermijden die andere perspectieven bieden. Of nadat men een product heeft gekocht, positieve reviews zoekt om zichzelf te overtuigen van de goede keuze, terwijl negatieve reviews worden genegeerd.

Zelfbewustzijn

Zelfbewustzijn, oftewel het objectief observeren en reflecteren op eigen gedachten, gevoelens en gedragingen, speelt een cruciale rol bij het tegengaan van de confirmatiebias. Omdat de confirmatiebias onbewust en razendsnel beïnvloedt, kan de invloed ervan niet worden genegeerd bij sollicitatieprocedures. Uit onze praktijk blijkt bijvoorbeeld dat direct na de ontmoeting van een sollicitant een lid van de beoordelingscommissie zei: “Deze kandidaat doet me te veel denken aan mijn vader, ik kan niet objectief oordelen. Ik blijf op de achtergrond.” Dit was een juiste keuze, aangezien hiermee de sollicitant een eerlijke kans kreeg. Het belangrijke aspect in dit voorbeeld is dat het commissielid zich bewust was van zijn gekleurde blik en gebrek aan objectiviteit.

Zelfbewustzijn kan helpen om biases te herkennen

Zelfbewustzijn kan mensen helpen om hun eigen bias te herkennen. Dit bewustzijn is de eerste stap naar het corrigeren van vooroordelen. Door je bewust te zijn van je neiging om bevestiging te zoeken, kun je actief proberen om informatie te vinden die je overtuigingen uitdaagt. Dit kan leiden tot een meer gebalanceerde en objectieve kijk op de werkelijkheid. Bij een sollicitatieprocedure is hiervoor een zeer nuttig hulpmiddel: het stellen van vragen. Zelfbewuste mensen nemen de tijd om na te denken over hun beslissingen en de redenen achter hun overtuigingen. Ze kunnen zichzelf vragen stellen zoals: “Waarom geloof ik dit?”, “Welke bewijsstukken heb ik nodig?” of “Welke vraag kan ik nog stellen?” Dit maakt het gemakkelijker om open te staan voor tegenstrijdige informatie.

Fenomeen benoemen

De confirmatiebias is een menselijk fenomeen dat de manier waarop wij informatie verwerken en beslissingen nemen, diepgaand beïnvloedt. Zelfbewustzijn speelt een essentiële rol in het herkennen en tegengaan van deze bias. Door je bewust te zijn van je eigen denkpatronen en actief te streven naar objectiviteit en balans, kunnen betere en meer geïnformeerde beslissingen worden genomen. Zelfbewustzijn is een noodzakelijk instrument om vooroordelen te bestrijden. Omdat de confirmatiebias een normaal fenomeen is (wij hebben er tenslotte allemaal mee te kampen), kan het helpen om deze bij de voorbereidingen van de beoordelingscommissie een plek te geven. Simpelweg door het fenomeen te benoemen en het zelfbewustzijn te verhogen.